Γλώσσα

Ύλη Γραμματικής της Δ΄τάξης που διδάσκεται στο β.μ. - Ταξινόμηση κατά γραμματικό κεφάλαιο και κατά ενότητες του β.μ.

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΖΩΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΤΙΡΙΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΩΝ

Σκέψου, Μάθε, Δημιούργησε... Πάρε ιδέες για το γραπτό σου

Εκφράσου δημιουργικά

ΟΙ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΠΑΘΗ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ

ΛΕΞΙΣΚΟΠΙΟ

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

BΑΖΩ ΤΟ ΡΗΜΑ ΣΤΗ ΣΤΗΛΗ ΜΕ ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Πίνακας Σχηματισμού Αορίστου.

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ			ΑΟΡΙΣΤΟΣ
-ώ		βοηθώ	-ησα			βοήθησα
-ήνω, -άνω		αφήνω, αυξάνω				άφησα, αύξησα
-σταίνω		αρρωσταίνω				αρρώστησα
εξαιρέσεις		μεθώ, μηνώ	-υσα			μέθυσα, μήνυσα
-ίζω		στολίζω	-ισα			στόλισα
-άρω		προβάρω				προβάρισα
-ύζω		δακρύζω	-υσα			δάκρυσα
-ύω		δύω				έδυσα
-ύνω		φτύνω, μολύνω	-υσα, -υνα			έφτυσα, μόλυνα
-είνω		κλείνω	-εισα			έκλεισα
-είω		αποκλείω				απέκλεισα
-είθω		πείθω				έπεισα
-είζω		δανείζω				δάνεισα
-οίζω		αθροίζω	-οισα			άθροισα
-ίνω, -ίνομαι		κρίνω, γίνομαι	-ινα			έκρινα, έγινα
-αίνω		ακριβαίνω	-υνα			ακρίβυνα
πλένω						έπλυνα
τείνω, μένω			-εινα			έτεινα, έμεινα
-έλλω		αναγγέλλω	-ειλα			ανάγγειλα
-έλνω		στέλνω				έστειλα
βάζω, βάλλω			-λα			έβαλα
βγάζω						έβγαλα
-είρω		φθείρω	-ειρα			έφθειρα
-έρνω		γέρνω				έγειρα
εξαιρέσεις		σέρνω, γδέρνω	-υρα, -αρα			έσυρα, έγδαρα
ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ
-αίνω	ανεβαίνω, κατεβαίνω			-ηκα	ανέβηκα, κατέβηκα
	μπαίνω, βγαίνω			-ήκα	μπήκα, βγήκα
	τυχαίνω, πετυχαίνω			-υχα	έτυχα, πέτυχα
	σωπαίνω, χορταίνω			-ασα	σώπασα, χόρτασα
	λαβαίνω, καταλαβαίνω			-αβα	έλαβα, κατάλαβα
	μαθαίνω, παθαίνω			-αθα	έμαθα, έπαθα
	εγκατασταίνω			-ησα	εγκατάστησα
	πηγαίνω			-ήγα	πήγα
-αίρνω	παίρνω			-ήρα	πήρα
-εύγω	φεύγω			-υγα	έφυγα
-ίσκω	βρίσκω			-ήκα	βρήκα
	λέω, βλέπω				είπα, είδα
	τρώω				έφαγα
	πίνω, δίνω				ήπια, έδωσα
	έρχομαι				ήρθα
	διδάσκω, πέφτω				δίδαξα, έπεσα

2-dim. axioupolις

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕΤΟΧΩΝ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσεις.
Συμπλεκτικοί	και, κι, ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ.
Διαχωριστικοί	ή, είτε.
Αντιθετικοί	μα, παρά, αλλά όμως, ωστόσο, ενώ, αν και, μολονότι, μόνο.
Αποτελεσματικοί	λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που.
Επεξηγηματικός	δηλαδή.
Ειδικοί	πως, που, ότι.
Χρονικοί	όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε.
Αιτιολογικοί	γιατί, επειδή, αφού.
Υποθετικοί	αν, σαν, άμα.
Τελικοί	να, για να.
Διστακτικοί	μην, μήπως.
Συγκριτικός	παρά.

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

1.ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός μας φανερώνει την πράξη που γίνεται τώρα. Αναφέρεται στο παρόν (στο σήμερα).

Ενεργητική φωνή: γράφω, παίζω, διαβάζω, μιλώ Παθητική φωνή: γράφομαι

2.ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ: Αυτός ο χρόνος μας φανερώνει μια πράξη που γινόταν χτες (στο παρελθόν) συνέχεια.

Ενεργητική φωνή: έγραφα, έπαιζα, διάβαζα Παθητική φωνή: γραφόμουν

3. ΑΟΡΙΣΤΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας φανερώνει μια πράξη που έγινε στο παρελθόν για μια στιγμή και τέλειωσε στο παρελθόν.

Ενεργητική φωνή: έγραψα, έπαιξα Παθητική φωνή: γράφτηκα

4.ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός αναφέρεται σε πράξη που θα γίνει σε μια στιγμή στο μέλλον. Παίρνει τη λέξη (θα) σαν πρόθεμα.

Ενεργητική φωνή: θα γράψω Παθητική φωνή: θα γραφτώ

5.ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός, μας λέει ότι η πράξη θα γίνεται στο μέλλον συνέχεια. Παίρνει τη λέξη (θα) σαν πρόθεμαΕνεργητική φωνή: θα γράφω, θα παίζω Παθητική φωνή: θα γράφομαι

6.ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη έχει γίνει στοπαρελθόν και σήμερα έχει τελειώσει. Παίρνει σαν πρόθεμα τη λέξη (έχω).Ενεργητική φωνή: έχω γράψει, έχω παίξει Παθητική φωνή: έχω γραφτεί

7.ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη είχε γίνει και είχε τελειώσει στο παρελθόν. Παίρνει σαν πρόθυμα τη λέξη (είχα).

Ενεργητική φωνή: είχα γράψει, είχα παίξει Παθητική φωνή: είχα γραφτεί

8.ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξηθα έχει γίνει στο μέλλον. Παίρνει σαν πρόθεμα τις λέξεις (θα έχω).

Ενεργητική φωνή: θα έχω γράψει Παθητική φωνή: θα έχω γραφτεί

Έτσι μπορούμε να κατατάξουμε τους χρόνους σε τρεις κατηγορίες:

1.Παροντικοί χρόνοι: (Αυτοί που μιλούν για το σήμερα): Ενεστώτας, Παρακείμενος

2.Παρελθοντικοί χρόνοι:(Αυτοί που μιλούν για το χτες ): Παρατατικός, Αόριστος, Υπερσυντέλικος.

3.Μελλοντικοί χρόνοι: (Αυτοί που μιλούν για το αύριο ): Στιγμιαίος Μέλλοντας, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, Συντελεσμένος Μέλλοντας.

ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ

Σκέφτομαι και γράφω

ΕΝΟΤΗΤΑ 1

Ένα σκαλί ακόμα

Γραμματική κεφαλαίου

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπο, ζώο, πράγμα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα π.χ. Γιάννης, σκύλος, θρανίο, τρέξιμο, ύπνος.

ΠΡΟΤΑΣΗ (ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ-ΡΗΜΑ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ)

Απλή πρόταση λέγεται μια ομάδα λέξεων που μας δίνει ένα ολοκληρωμένο νόημα.

π.χ. Ο μαθητής διαβάζει τα μαθήματά του.

Υποκείμενο λέγεται το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα που κάνει ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.

π.χ. Ο μαθητής διαβάζει τα μαθήματά του.

Για να βρούμε το Υποκείμενο, κάνουμε την ερώτηση «ποιος, ποια, ποιο, ποιοι, ποιες, ποια;». Το υποκείμενο είναι πάντα σε πτώση ονομαστική.

Ρήμα λέγεται η λέξη που φανερώνει τι κάνει, τι παθαίνει ή σε ποια κατάσταση βρίσκεται το υποκείμενο.

π.χ. Ο μαθητής διαβάζει τα μαθήματά του.

Για να βρούμε το Ρήμα, κάνουμε την ερώτηση «τι κάνει;»

Αντικείμενο είναι η λέξη της πρότασης που μας δείχνει πού «πηγαίνει» αυτό που κάνει το υποκείμενο.

π.χ. Ο μαθητής διαβάζει τα μαθήματά του.

Για να βρούμε το Αντικείμενο, κάνουμε την ερώτηση « τι; ποιον; »

Το αντικείμενο είναι πάντα σε πτώση αιτιατική.

Δι(σ) και δυσ

Γράφονται με δι(σ) οι λέξεις που δηλώνουν ότι το δεύτερο συνθετικό τους υπάρχει δυο φορές π.χ. δισέγγονος

Γράφονται με δυσ οι λέξεις που δηλώνουν δυσκολία ή κάτι κακό π.χ. δυστυχώς.

ΕΠΙΘΕΤΑ

Τα Επίθετα είναι λέξεις που συνοδεύουν τα ουσιαστικά και δίνουν σε αυτά κάποια χαρακτηριστικά και κάποιες ιδιότητες.

Π.χ: Το κίτρινο αυτοκίνητο

Η κυκλική πλατεία

Ο πέτρινος τοίχος.

Τα επίθετα έχουν τρία γένη: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο.

* Συμφωνούν με το ουσιαστικό που συνοδεύουν στο γένος, στον αριθμό, στην πτώση, με ξεχωριστές καταλήξεις το καθένα.

* Τα επίθετα κλίνονται όπως και τα ουσιαστικά που έχουν τις ίδιες καταλήξεις.

Τα επίθετα σε ?ινος,-ινη,-ινο και ?ινός,-ινή,-ινό γράφοντα με ι (γιώτα).

Εξαιρούνται τα επίθετα: ορεινός, ταπεινός, φωτεινός, υγιεινός, σκοτεινός, κοινός, φτηνός, υπεύθυνος, ανεύθυνος, επικίνδυνος

ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ 1

Ενεστώτας (κάτι κάνω ή παθαίνω τώρα) π.χ. εγώ τρέχω

Παρατατικός (κάτι έκανα ή πάθαινα στο παρελθόν συνέχεια) π.χ. εγώ έτρεχα

Μέλλοντας Εξακολουθητικός (κάτι θα κάνω ή θα παθαίνω στο μέλλον συνέχεια) π.χ. εγώ θα τρέχω

ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Ρώτα το νερό? τι τρέχει

Γραμματική κεφαλαίου

ΤΟ ΚΟΜΜΑ, Η ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ

Το κόμμα (,) είναι ένα σημείο στίξης που το χρησιμοποιούμε για να χωρίσουμε:

$11. Λέξεις που είναι μεταξύ τους ασύνδετες

Το νερό διασχίζει φαράγγια, δάση, κοιλάδες, πόλεις και χωριά για να φτάσει στη θάλασσα.

Το σύννεφο γίνεται βροχή, χαλάζι και χιόνι.

$12. Προτάσεις που δε συνδέονται μεταξύ τους.

Ο νερουλάς γέμιζε από μια κεντρική βρύση τους τενεκέδες, τους έδενε από ένα κυρτό ξύλο, τους κουβαλούσε στις γειτονιές και γέμιζε τις κανάτες της νοικοκυράς.

$13. Μια φράση που επεξηγεί μια άλλη στην πρόταση.

Κατασκευάστηκε φράγμα στον Μόρνο, ποταμό που βρίσκεται στη Φωκίδα.

$14. Την κλητική από την υπόλοιπη πρόταση.

Νερουλά, έλα κι από τη γειτονιά μας.

Χρησιμοποιούμε την παρένθεση( ) και γράφουμε μέσα σ' αυτή λέξεις ή φράσεις με τις οποίες εξηγούμε, σχολιάζουμε ή συμπληρώνουμε κάτι στην πρόταση.

Ο κυρ Νίκος ( ο νερουλάς) πέρασε πρωί πρωί.

Χρησιμοποιούμε τη διπλή παύλα - - όπως την παρένθεση. Η διαφορά είναι ότι στη διπλή παύλα κλείνουμε λέξεις ή φράσεις που έχουν μεγαλύτερη σημασία για το νόημα της πρότασης.

Από το υδραγωγείο του Μόρνου - ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη - το νερό φτάνει στην Αθήνα.

ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ

Για να φτιάξουμε μια παρομοίωση χρησιμοποιούμε τις λέξεις σαν, όπως, λες και , κ.ά. Με αυτές συνδέουμε δυο πράγματα που έχουν ή τους δίνουμε εμείς ένα κοινό χαρακτηριστικό. Έτσι δημιουργούμε ζωντανές εικόνες στο μυαλό του αναγνώστη.

π.χ. Είναι γερός σαν ταύρος.

ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ

Το κατηγορούμενο είναι μια λέξη που δίνει μια ιδιότητα στο υποκείμενο του ρήματος. Μπορεί να είναι: ουσιαστικό, επίθετο, μετοχή

Βρίσκεται σε πτώση ονομαστική. Τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο λέγονται συνδετικά .

Συνδετικά ρήματα : είμαι , γίνομαι, φαίνομαι, μοιάζω, εκλέγομαι , διορίζομαι κ.ά

Π.χ. Το φθινόπωρο είναι εποχή

ΑΡΚΤΙΚΟΛΕΞΑ - ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ

Αρκτικόλεξα είναι οι συντομογραφίες που σχηματίζονται από τα αρχικά γράμματα των λέξεων ή από τις αρχικές συλλαβές των λέξεων μιας φράσης. Γράφονται με κεφαλαία και διαβάζονται σαν μια λέξη.

π.χ. Δ.Ε.Η. (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού)

Συντομογραφίες λέγονται οι σύντομες μορφές λέξεων ή φράσεων που δημιουργούνται παραλείποντας τμήμα της λέξης ή της φράσης.

π.χ. (κ.τ.λ. = και τα λοιπά)

ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΑΡΣΕΝΙΚΑ σε -ας

Ισοσύλλαβα ίσος αριθμός συλλαβών σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.

Ο μή-νας4 οι μή-νες

Ανισοσύλλαβα μια παραπάνω συλλαβή στον πληθυντικό αριθμό.

Ο ψα-ράς4 οι ψα-ρά-δες

Ενικός αριθμός
Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ.	ο μήνας του μήνα το μήνα - μήνα	ο ψαράς του ψαρά τον ψαρά - ψαρά
Πληθυντικός αριθμός
Ονομ. Γεν. Αιτ. Κλητ.	οι μήνες των μηνών τους μήνες - μήνες	οι ψαράδες των ψαράδων τους ψαράδες - ψαράδες

ΡΗΜΑΤΑ σε -ώ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας	Παρατατικός
εγώ χτυπώ ή χτυπάω εσύ χτυπάς αυτός χτυπά ή χτυπάει εμείς χτυπούμε ή χτυπάμε εσείς χτυπάτε αυτοί χτυπούν(ε) ή χτυπάν(ε)	χτυπούσα ή χτύπαγα χτυπούσες ή χτύπαγες χτυπούσε ή χτύπαγε χτυπούσαμε ή χτυπάγαμε χτυπούσατε ή χτυπάγατε χτυπούσαν ή χτύπαγαν

Γραμματική 4^ης ενότητας

Αρσενικά ουσιαστικά σε -ος

(προπαροξύτονα)

Τα αρσενικά προπαροξύτονα σε ?ος άλλοτε κατεβάζουν τον τόνο στη γενική του ενικού και γενική και αιτιατική του πληθυντικού αριθμού ( π.χ. Ο κίνδυνος, του κινδύνου, των κινδύνων, τους κινδύνους)

και άλλοτε όχι.(π.χ. ο ανήφορος, του ανήφορου, των ανήφορων τους ανήφορους)

Δεν κατεβάζουν τον τόνο κυρίως:

$1vοι σύνθετες και οι πολυσύλλαβες λέξεις π.χ. ο λαχανόκηπος, του λαχανόκηπου, των λαχανόκηπων, τους λαχανόκηπους

$1vκαι τα κύρια ονόματα(δηλ. βαφτιστικά, οικογενειακά, τοπωνύμια)

Π.χ. ο Αλέξανδρος του Αλέξανδρου,

ο Γρηγορόπουλος, του Γρηγορόπουλου,

ο Ασπρόπυργος, του Ασπρόπυργου

Απλές και σύνθετες προτάσεις

Για να χαρακτηρίσουμε μια πρόταση απλή ή σύνθετη πρέπει να δούμε πόσες φορές εμφανίζονται οι κύριοι όροι που συμμετέχουν στην πρόταση.

Δηλαδή :

$1· Μια πρόταση που έχει

ένα υποκείμενο

ή ένα υποκείμενο και ένα αντικείμενο λέγεται

ή ένα υποκείμενο και ένα κατηγορούμενο απλή

$1· Μια πρόταση που έχει

δύο ή παραπάνω υποκείμενα, λέγεται

δύο ή και παραπάνω αντικείμενα σύνθετη

ή δύο ή και παραπάνω κατηγορούμενα

Διάκριση άρθρου και προσωπικής αντωνυμίας

Τονβλέπω.

(Αντωνυμία) + (Ρήμα)

Τον κόσμο.

(Άρθρο) + Ουσιαστικό)

Μετατροπή ονοματικών φράσεων σε ρηματικές

Μετατροπή ονοματικών φράσεων σε ι προτάσεις που έχουν μόνο ουσιαστικά και επίθετα λέγονται ονοματικές. Π.χ. Καταστροφή

Μετατροπή ονοματικών φράσεων σε ρηματικές

Οι προτάσεις που έχουν μόνο ουσιαστικά και επίθετα λέγονται ονοματικές. Π.χ. Καταστροφή δασικών εκτάσεων στην Καβάλα. Η ίδια πρόταση μπορεί να γίνει ρηματική αν αντικαταστήσουμε το ουσιαστικό <<καταστροφή>> με το ρήμα<< καταστράφηκαν>>. Π.χ. Καταστράφηκαν δασικές εκτάσεις στην Καβάλα.

Παράγωγα ουσιαστικά από το αρχαίο ρήμα ποιώ

Το αρχαίο ρήμα ποιώ σημαίνει κάνω, φτιάχνω, κατασκευάζω. Παράγωγα ουσιαστικά από το ποιώ όπως ποίηση, ποιητής και ουσιαστικά με δεύτερο συνθετικό το ποιώ όπως αρτοποιός, επιπλοποιός γράφονται με οι

Παραγωγή ρημάτων από ουσιαστικά και επίθετα

Από ουσιαστικά Από επίθετα

Ζέστη ? ζεσταίνω πυκνός ? πυκνώνω

Η λέξη που παράγεται από μια άλλη λέγεται παράγωγη.

Ουδέτερα ουσιαστικά σε υ

Τα ουδέτερα δάκρυ (δάκρυα), στάχυ (στάχυα), δίχτυ (δίχτυα) γράφονται με υ και στον ενικό και στον πληθυντικό αριθμό. Εξαιρείται το βράδυ (βράδια),

Γραμματική 5^ης Ενότητας

ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ

$1vΗ οριστική φανερώνει κάτι σίγουρο, βέβαιο, πραγματικό.

π.χ. Έξω βρέχει. Αύριο είναι Χριστούγεννα. Η αυλή είναι γεμάτη φύλλα.

$1vΗ υποτακτική φανερώνει κάτι που θέλουμε ή περιμένουμε να γίνει. Η υποτακτική σχηματίζεται βάζοντας μπροστά από το ρήμα τις λέξεις: ας, να, αν, για να, όταν, πριν, άμα και το μη(ν)

π.χ. Ας ανοίξουν τα σχολεία. Θέλω να τραγουδήσω. Άμα βρέχει, θα πάρω ομπρέλα.

$1vΗ προστακτική φανερώνει προσταγή ή προτροπή ή παράκληση ή ευχή.

π.χ. Κλείσε την τηλεόραση. Σε παρακαλώ, άκουσέ με. Βοήθησέ με να τελειώσω.

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗΣ

ποτίζω ποτίστε ντύνομαι ντυθείτε

αθροίζω αθροίστε δένομαι δεθείτε

δακρύζω δακρύστε λύνομαι λυθείτε

δανείζω δανείστε στέκομαι σταθείτε

τηλεφωνώ τηλεφωνήστε κρατιέμαι κρατηθείτε

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΕΓΚΛΙΣΗ ΡΗΜΑΤΩΝ

Προστακτική είναι η έγκλιση που χρησιμοποιούμε όταν προστάζουμε, όταν δίνουμε εντολές ή οδηγίες σε κάποιον ή ακόμα και όταν θέλουμε να εκφράσουμε μια παράκληση ή μια ευχή.

Παραδείγματα:

$11. Γράφε ωραία γράμματα

$12. Κλείσε την πόρτα

$13. Μη βγάζετε τα χέρια σας έξω από το παράθυρο

Η προστακτική έχει μόνο δύο πρόσωπα: το β΄ ενικό και το β΄ πληθυντικό και τη συναντάμε στους χρόνους: ενεστώτα και αόριστο.

Παραδείγματα:

Ενεστώτας (οριστική) : διαβάζω

Προστακτική Ενεστώτα: διάβαζε (β΄ ενικό) και διαβάζετε (β΄ πληθυντικό)

Αόριστος (οριστική) : διάβασα

Προστακτική Αορίστου: διάβασε (β΄ ενικό) και διαβάσετε (β΄ πληθυντικό)

1.Οι καταλήξεις στην προστακτική γράφονται με ?ε και στο β΄ενικό και στο β΄ πληθυντικό (γράφε και γράφετε)

2. Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής που τελειώνουν σε ?ώ (με τόνο) σχηματίζουν το β΄πληθυντικό σε ?ήστε

π.χ. τραγουδώ τραγουδήστε

3.Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής που τελειώνουν σε ?ω (χωρίς τόνο) σχηματίζουν το β΄πληθυντικό σε ? είτε

π.χ. κατεβαίνω κατεβείτε

4.Τα ρήματα της ενεργητικής φωνής σε ?ίζω σχηματίζουν το β΄πληθυντικό σε ? ίστε

π.χ. ζωγραφίζω ζωγραφίστε

5. Φυσικά, τα ρήματα της ενεργητικής φωνής σε -οίζω, -είζω, -ύζω (που είναι και οι εξαιρέσεις των ρημάτων σε ?ίζω) σχηματίζουν το β΄ πληθυντικό σε ? οίστε, - είστε και ? ύστε αντίστοιχα.

π.χ. αθροίζω αθροίστε

δακρύζω δακρύστε

6.Τέλος, τα ρήματα της παθητικής φωνής

(- μαι) σχηματίζουν το β΄ πληθυντικό

της προστακτικής σε ? είτε ( με ?ει)

π.χ. λούζομαι λουστείτε

δένομαι δεθείτε

κρατιέμαι κρατηθείτε

Σημείωση: Θα μπορούσαμε ακόμα να σκεφτούμε κι ένα «κολπάκι» για να θυμόμαστε την ορθογραφία του β΄ προσώπου του πληθυντικού στα ρήματα της ενεργητικής φωνής σ? εκείνα που τελειώνουν σε -ώ (με τόνο) και σε ?ω (χωρίς τόνο) και να βρίσκουμε εύκολα την ορθογραφία:

Αν το β΄ πρόσωπο πληθυντικού σχηματίζεται με (σ) δηλαδή -ήστε γράφεται με ήτα (η), αν όμως σχηματίζεται χωρίς (σ) δηλαδή -είτε γράφεται με έψιλον γιώτα (ει)

π.χ. κρατώ κρατήστε

ζητώ ζητήστε

μπαίνω μπείτε

βρίσκω βρείτε

Τονικά παρώνυμα

Τονικά παρώνυμα λέγονται οι λέξεις που έχουν διαφορετική σημασία, διαφορετικό τονισμό, κάποτε και διαφορετική ορθογραφία αλλά μοιάζουν κάπως στην προφορά.

π.χ.

γέρος ? γερός νόμος ? νομός

πίνω ? πεινώ χώρος - χορός

θόλος ? θολός παίρνω - περνώ

Γραμματική 6^ηςΕνότητας

Το τελικό ν

Διατήρηση του τελικού ν

Το τελικό ν το κρατάνε τα άρθρα τον ,την, ένα(ν), το αριθμητικό έναν, τα άκλιτα δεν, μην, όταν η επόμενη λέξη αρχίζει ?

Α) από τα φωνήεντα: α, ε, η, ι, ο, υ, ω ( δίψηφο φωνήεν ή συνδυασμό από φωνήεντα)

Β) από τα σύμφωνα: κ, π , τ, ξ, ψ

Γ) από τα δίψηφα σύμφωνα: μπ, ντ, γκ, τσ, τζ

Χάνουν το τελικό ν όμως, όταν η λέξη που ακολουθεί αρχίζει από οποιοδήποτε άλλο σύμφωνο.

Ορθογραφία του -ται ή ?τε:

εσείς ? -τε

αυτός αυτή αυτό ? -ται

π.χ. Να πλένετε τα χέρια σας πριν το φαγητό.

Το παιδί πλένεται μόνο του.

Αριθμητικά επίθετα

Απόλυτα: Αυτά που φανερώνουν ορισμένο πλήθος από πρόσωπα, ζώα ή πράγματα. Κλίνονται μόνο τα παρακάτω:

Ενικός αριθμός			Πληθυντικός αριθμός
Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό & Θηλυκό	Ουδέτερο	Αρσενικό & Θηλυκό	Ουδέτερο
ένας	μία, μια	ένα	τρεις	τρία	τέσσερις	τέσσερα
ενός	μιας	ενός	τριών	τριών	τεσσάρων	τεσσάρων
ένα(ν)	μία, μια	ένα	τρεις	τρία	τέσσερις	τέσσερα

Τακτικά: Αυτά που φανερώνουν σειρά. Π.χ. πρώτος, δεύτερος κ.τ.λ.

Τα εννιά, εννιακόσια, εννιακοσιοστός γράφονται με δύο ν.

Τα ενενήντα, ενενηκοστός, ένατος γράφονται με ένα ν.

Οι σύνθετοι αριθμοί από το δεκατρία ως το δεκαεννιά γράφονται με μία λέξη.

^{Γραμματική 7ης ενότητας}

^{Τα είδη των ουσιαστικών}

^{ΚΥΡΙΑ ΚΟΙΝΑ}

^{βαφτιστικά συγκεκριμένα}^{αφηρημένα}

^{εθνικά ( Έλληνας, Γάλλος)}^{(πρόσωπα, ζώα, πράγματα)}^{(ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα)}

^ΚΥΡΙΑ

γεωγραφικοί όροι (κράτη, νομοί, νησιά, λίμνες, ποτάμια)

μήνες, ημέρες, γιορτές.

έργα τέχνης (Παρθενώνας, Το Κρυφό Σχολειό)

τίτλοι βιβλίων, εφημερίδων ? ( Νέα, Καινή Διαθήκη, Οδύσσεια)

ονόματα αγίων (Άγιος Νικόλαος)

τιμητικοί τίτλοι( Εξοχότατος, Σεβασμιότατος)

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Περιεκτικά λέμε τα ουσιαστικά που δείχνουν το μέρος όπου υπάρχουν πολλά όμοια πρόσωπα, ζώα, πράγματα. π.χ. ελαιώνας: το μέρος που υπάρχουν ελιές.

αχυρώνας, ξενώνας, περιστερώνας κ.ά.

ΠΡΟΣΕΞΕ τα περιεκτικά ουσιαστικά έχουν όλα καταλήξεις σε -ώνας, -ιώνας

Με (ω) γράφονται κι άλλα ουσιαστικά σε -ώνας που δεν είναι περιεκτικά.

Π.χ. αγώνας, αιώνας, αγκώνας κ.ά.

ΕΞΑΙΡΟΥΝΤΑΙ: κανόνας , κηδεμόνας, Μακεδόνας, Στρυμόνας.

ΤΑ ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ

Τα ουσιαστικά που παράγονται από άλλα ουσιαστικά με τις καταλήξεις

-άκι, -άκης, -άκος, -ίτσα, -ούδα, -ούδι, -ούλα, -ούλης, - ούλι, --αράκι, -ουδάκι, -ίδιο,

--ίσκος, και φανερώνουν κάτι μικρό ή το παρουσιάζουν με τρόπο στοργικό και τρυφερό, λέγονται υποκοριστικά.

Ο ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΤΗΣ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ

Ο αόριστος της παθητικής φωνής των ρημάτων σε -ω και σε -ώ έχει κατάληξη -ηκα. π.χ. ντύνομαι- ντύθηκα

χτενίζομαι- χτενίστηκα

σηκώνομαι- σηκώθηκα

Η ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Παράγραφος είναι ένα κομμάτι λόγου στο οποίο αναπτύσσεται μια και μόνη σκέψη, άποψη ή ιδέα. Επομένως σε ένα κείμενο όσα είναι τα κομμάτια του κειμένου, οι παράγραφοι, τόσες είναι και οι σκέψεις, οι ιδέες που αναπτύσσονται.

Ένα κείμενο δεν είναι τίποτε άλλο από μια σειρά παραγράφων που συνδέονται, δένονται μεταξύ τους και αναπτύσσουν ένα θέμα από όλες τις πλευρές.

ΠΑΘΗ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ

1. Έκθλιψη (Ε)- Αφαίρεση (ΑΦ)- Αποκοπή (ΑΠ)

α. Έκθλιψη: Από εδώ? Απ' εδώ (Φεύγει το τελευταίο φωνήεν

της πρώτης λέξης).

β. Αφαίρεση: Θα έρθω? Θα 'ρθω(Φεύγει το πρώτο φωνήεν της

δεύτερης λέξης).

γ. Αποκοπή: Δώσε τα?Δώσ' τα ( Φεύγει το τελευταίο φωνήεν της

πρώτης λέξης. Η διαφορά απ την έκθλιψη είναι ότι εδώ

η δεύτερη λέξη αρχίζει από σύμφωνο).

2. και και αυτό ? κι αυτό.

Το κι το χρησιμοποιούμε πριν από λέξεις που αρχίζουν από φωνήεν. Συχνότερα χρησιμοποιούμε το και , ενώ το κι χρησιμοποιείται στη λογοτεχνία.

$13. Το επίρρημα μέσα και οι ιδιοτροπίες του.

μέσα από μέσ' από μέσα στο μες στο

ΑΣΥΝΔΕΤΟ ΣΧΗΜΑ

Λέγεται το σχήμα του λόγου όπου όμοιες προτάσεις ή όμοιες λέξεις τοποθετούνται η μια πλάι στην άλλη χωρίς να συνδέονται με σύνδεσμο(π.χ και ), αλλά χωρίζονται με κόμμα.

ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Αυτοπαθείς είναι οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και δέχεται την ενέργεια. ο εαυτός μου/σου/του,της,του , εαυτός μας/σας/τους

Γραμματική 9ης ενότητας

ΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Όταν σε κάποιο κείμενο που ακούμε ή διαβάζουμε, μεταφέρονται τα λόγια κάποιου προσώπου όπως ακριβώς τα είπε, τότε ο λόγος αυτός ονομάζεται ευθύς και τα λόγια αυτά μπαίνουν σε εισαγωγικά « » ή βρίσκονται απευθείας σε διάλογο.

π.χ. Ο Πάνος είπε: «Σήμερα πρέπει να επισκεφθώ τον οδοντογιατρό.»

Εάν όμως, τα παραπάνω λόγια που είπε ο Πάνος μεταφερθούν προφορικά ή σε κάποιο κείμενο αλλαγμένα και όχι αυτούσια (όπως ακριβώς τα είπε ο ίδιος), τότε ο λόγος αυτός ονομάζεται πλάγιος.

π.χ. Ο Πάνος είπε ότι σήμερα θα επισκεφθεί τον οδοντογιατρό.

Μπορούμε να μετατρέπουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο και τον πλάγιο σε ευθύ.

π.χ. ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Η γιαγιά ρώτησε το εγγονάκι της: Η γιαγιά ρώτησε το εγγονάκι της

? Πού ήσουν χθες το απόγευμα; πού ήταν χθες το απόγευμα κι

Εκείνο της απάντησε: εκείνο απάντησε πως είχε πάει

? Είχα πάει στην παιδική χαρά με τη νονά. στην παιδική χαρά με τη νονά του.

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Οι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν ένα ρήμα και φανερώνουν τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό κ.ά. λέγονται επιρρήματα.

Κατά τη σημασία τους τα επιρρήματα είναι πέντε ειδών:

α) τοπικά,

β) χρονικά,

γ) τροπικά,

δ) ποσοτικά και

ε) βεβαιωτικά, διστακτικά, αρνητικά.

Α. Τοπικά επιρρήματα

Τα τοπικά επιρρήματα φανερώνουν τόπο και απαντούν στην ερώτηση πού;

Πού; εδώ, εκεί, παντού, κάπου, πουθενά

Β. Χρονικά επιρρήματα

Τα χρονικά επιρρήματα φανερώνουν χρόνο και απαντούν στην ερώτηση πότε;

Πότε; ποτέ, κάποτε, κάπου κάπου

Γ. Τροπικά επιρρήματα

Τα τροπικά επιρρήματα φανερώνουν τρόπο και απαντούν στην ερώτηση πώς;

Πώς; όπως, έτσι, μαζί, αλλιώς, καλά, κτλ.

Δ. Ποσοτικά επιρρήματα

Τα ποσοτικά επιρρήματα φανερώνουν ποσό και απαντούν στην ερώτηση πόσο;

Πόσο; τόσο, πολύ, περισσότερο, πιο

Ε. Βεβαιωτικά επιρρήματα

Με τα βεβαιωτικά, διστακτικά, αρνητικά επιρρήματα επιβεβαιώνουμε κάτι, με τα διστακτικά δείχνουμε το δισταγμό μας για κάτι, με τα αρνητικά αρνούμαστε κάτι.

Βεβαιωτικά : ναι, μάλιστα, βέβαια

Διστακτικά : ίσως, τάχα, πιθανόν

Αρνητικά : όχι, μη(ν), όχι βέβαια

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ? ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ

ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη έχει γίνει στο παρελθόν και σήμερα έχει τελειώσει. Παίρνει σαν πρόθεμα τη λέξη έχω. Π.χ. έχω γράψει, έχω παίξει, έχω διαβάσει, κ.λ.π.

ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: Ο χρόνος αυτός μας λέει ότι η πράξη είχε γίνει και είχε τελειώσει στο παρελθόν. Παίρνει σαν πρόθυμα τη λέξη είχα. Π.χ. είχα γράψει, είχα παίξει, είχα διαβάσει, κ.λ.π.

Ερωτηματικές αντωνυμίες λέγονται εκείνες που τις μεταχειριζόμαστε, όταν ρωτούμε:

Το άκλιτο τι; Τι θα παίξουμε σήμερα;

Ποιος; Ποια; Ποιο; Σε ποια πόλη μένεις;

Πόσος; Πόση; Πόσο; Πόση ζάχαρη να βάλω;

Προσοχή: Nα μην μπερδεύουμε την ερωτηματική αντωνυμία "ποιο" με το ποσοτικό επίρρημα "πιο".

Ποιο βουνό, είναι το πιο ψηλό στην Ελλάδα;

Γραμματική 10^ης ενότητας

Η Κυριολεξία και η Μεταφορά

?Η Κυριολεξία και η Μεταφοράείναι σχήματα του λόγου της γλώσσας μας, που μπορούμε να τα συναντήσουμε είτε στον προφορικό, είτε στο γραπτό λόγο μας.

?Στην Κυριολεξία, λέμε τα πράγματα όπως ακριβώς είναι, με την κανονική τους έννοια και τις πραγματικές τους διαστάσεις.

Π.χ. Το χρώμα παντελονιού σου είναι μαύρο.

?Στη Μεταφορά, παίρνουμε την έννοια ή την ιδιότητα από κάτι πραγματικό και τη μεταφέρουμε σε κάτι άλλο (πρόσωπο, ζώο ή πράγμα) που δεν θα μπορούσε να είναι στ? αλήθεια έτσι. Με τον τρόπο αυτό τονίζουμε αυτό το άλλο περισσότερο και χρησιμοποιούμε καλύτερες εκφράσεις στο λόγο μας.

Π.χ. Η Μαρία έχασε το χρώμα της από τον φόβο.

Αόριστες αντωνυμίες

?Αόριστες λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν ένα πρόσωπο ή ένα πράγμα αόριστα, αφηρημένα χωρίς να το λένε ποιο, ποιος ή τι είναι. Αυτές είναι:

? Ένας, μια, ένα

? Καθένας, καθεμιά, καθένα

? Κάποιος, κάποια, κάποιο

?Κανένας, καμιά, κανένα

? Κάμποσος, κάμποση, κάμποσο

?Κάθε

?Μερικοί, μερικές μερικά

? Άλλος, άλλη, άλλο

? Κάτι, κατιτί, καθετί

? (ο, η, το) δείνα, τάδε

?Τίποτα

Π.χ. Είδα ένα φίλο σου, άκουσα κάποιαείδηση, θέλω να σου πω κάτι, μάζεψα κάμποσαμήλα, Δεν άκουσα τίποτα, Άλλος για τη βάρκα μας, Ο τάδε έκανε αυτό.....κτλ.

Το αχώριστο μόριο -α

? Το αχώριστο μόριο -α- το χρησιμοποιούμε στις σύνθετες λέξεις ως πρώτο συνθετικό, γιατί δεν μπορεί να βρίσκεται μόνο του στο λόγο. Το αχώριστο μόριο -α-μπροστά από φωνήεν γίνεται -αν- .

? Μερικές φορές για να δηλώσουμε την έλλειψη, την στέρηση και για πούμε το ακριβώς αντίθετο βάζουμε μπροστά το -α- ή το -αν-

π.χ. α + αλάτι = ανάλατος , α + ύπνος = άυπνος.

Τροπικά επιρρήματα

? Τροπικά επιρρήματα είναι αυτά που φανερώνουν τον τρόπο και απαντούν στην ερώτηση Πώς;

Αυτά είναι;

έτσι, μαζί, κάπως, αλλιώς, ξαφνικά, ίσια, χωριστά, επίσης, καλά, κακά, άσχημα, σιγά, κυρίως, ακριβώς,ευτυχώς, εντελώς εξής, κλπ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΧΡΟΝΟΙ	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (να, όταν, για να?)	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ	ΧΡΟΝΟΙ	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	δένω δένεις δένει δένουμε δένετε δένουν	δένω δένεις δένει δένουμε δένετε δένουν	δένε δένετε	ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ	έδενα έδενες έδενε δέναμε δένατε έδεναν	δένοντας
ΑΟΡΙΣΤΟΣ	έδεσα έδεσες έδεσε δέσαμε δέσατε έδεσαν	δέσω δέσεις δέσει δέσουμε δέσετε δέσουν	δέσε δέστε
ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ	ΕΞΑΚ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: θα δένω, θα δένεις, θα δένει κ.τ.λ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: θα δέσω, θα δέσεις, θα δέσει κ.τ.λ. ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ.: θα έχω δέσει, θα έχεις δέσει, θα έχει δέσει κ.τ.λ. ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: έχω δέσει, έχεις δέσει, έχει δέσει κ.τ.λ. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: είχα δέσει, είχες δέσει, είχε δέσει, κ.τ.λ.
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΧΡΟΝΟΙ	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ (να, όταν, για να?)	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ	ΧΡΟΝΟΙ	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΜΕΤΟΧΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	δένομαι δένεσαι δένεται δενόμαστε δένεστε δένονται	δένομαι δένεσαι δένεται δενόμαστε δένεστε δένονται		ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ	δενόμουν δενόσουν δενόταν δενόμαστε δενόσαστε δένονταν	δεμένος
ΑΟΡΙΣΤΟΣ	δέθηκα δέθηκες δέθηκε δεθήκαμε δεθήκατε δέθηκαν	δεθώ δεθείς δεθεί δεθούμε δεθείτε δεθούν	δέσου δεθείτε
ΠΕΡΙΦΡΑΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ	ΕΞΑΚ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: θα δένομαι, θα δένεσαι, θα δένεται κ.τ.λ. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: θα δεθώ, θα δεθείς, θα δεθεί κ.τ.λ. ΣΥΝΤΕΛΕΣΜΕΝ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ.: θα έχω δεθεί, θα έχεις δεθεί, θα έχει δεθεί κ.τ.λ. ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ: έχω δεθεί, έχεις δεθεί, έχει δεθεί κ.τ.λ. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ: είχα δεθεί, είχες δεθεί, είχε δεθεί, κ.τ.λ.

Πώς γράφω μια επιστολή.

Ένα είδος του γραπτού λόγου είναι η επιστολή(γράμμα). Αυτός που στέλνει την επιστολή ονομάζεται αποστολέας και αυτός που την δέχεταιπαραλήπτης. Σε μια επιστολή αναφέρουμε απόψεις, ιδέες, σκέψεις, πληροφορίες για ένα θέμα που μας απασχολεί ή μας ενδιαφέρει.

α) Στοιχεία παραλήπτη (σε επίσημη επιστολή)

β) Χώρος και χρόνος (πού βρισκόμαστε/ημερομηνία)

γ) Προσφώνηση

δ) Κείμενο

ε) Επιφώνηση

στ) Υπογραφή

- Επάνω, στο δεξί μέρος της σελίδας μας γράφουμε τον τόπο (που βρισκόμαστε) και την ημερομηνία.

π.χ.

Θεσσαλονίκη, 29/11/2011

- Στο αριστερό μέρος της σελίδας γράφουμε τηνπροσφώνηση (φράση με την οποία απευθυνόμαστε στον παραλήπτη της επιστολής).

π.χ.

Αγαπημένε μου φίλε?

Αγαπητέ/ή κύριε ή κυρία?

Κύριε ή κυρία?

Προσοχή!

Η προσφώνηση που χρησιμοποιούμε εξαρτάται από το πρόσωπο στο οποίο απευθυνόμαστε.

- Μετά από την προσφώνηση ακολουθεί το κείμενοόπου αναφέρουμε ότι θέλουμε να πούμε στον παραλήπτη. Το κείμενο πρέπει να είναι χωρισμένο σε παραγράφους.

- Στο κάτω δεξί μέρος της επιστολής σημειώνουμε την επιφώνηση (το χαιρετισμό) και την υπογραφήμας. Έτσι, κλείνουμε την επιστολή μας.

π.χ.

Σε φιλώ

Φιλιά

Με αγάπη

Με τιμή

Μετά τιμής

Με σεβασμό

Με εκτίμηση

Όταν γράφουμε μια επιστολή πρέπει να είμαστε προσεκτικοί στο ύφος που χρησιμοποιούμε. Αν η επιστολή μας απευθύνεται σε κάποιο φίλο ή γνωστό μας, χρησιμοποιούμε απλό και φιλικό ύφος. Όταν απευθυνόμαστε σε κάποιον μεγαλύτερο μας ή άγνωστο χρησιμοποιούμε επίσημο, τυπικό καιευγενικό ύφος.

ΠΩΣ ΓΡΑΦΟΥΜΕ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ http://users.sch.gr/sjolltak//moodledata/epikoinonia/epistoli/engage.swf

ΦΑΚΕΛΟΣhttp://users.sch.gr/sjolltak/moodledata/epikoinonia/fakelos/engage.swf

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΛΕΞΕΩΝ

· ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

(άρθρο, ουσιαστικό , επίθετο, ρήμα , μετοχή , αντωνυμία , επίρρημα)

· ΑΡΘΡΑ

Ο η το οι οι τα

Του της του των των των

Τον την το τους τις τα

· ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα ζώα πράγματα κατάσταση ενεργεία ιδιότητα.

· ΕΠΙΘΕΤΟ

Οι λέξεις που προσδιορίζουν το ουσιαστικό.

Π.χ. η μεγάλη πλατεία

· ΡΗΜΑ

Λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν τι κάνω , τι παθαίνω ,

ή σε ποια κατάσταση βρίσκομαι.

· ΜΕΤΟΧΗ

Μια από τις εγκλίσεις των ρημάτων είναι η μετοχή.

Έχουμε δυο μετοχές:

Τη μετοχή της ενεργητικής φωνής του ενεστώτα που τελειώνει σε ?όντας η ?ωντας με ωμέγα , όταν παίρνει τόνο το ω.

· ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ

Αντωνυμίες είναι οι λέξεις που μπαίνουν στη θέση των ονομάτων.Υπάρχουν 8 ειδή αντωνυμιών. (προσωπικές , οριστικές ,ερωτηματικές ,κτητικές , δεικτικές , αναφορικές , αυτοπαθείς , αόριστες )

· ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που μας δείχνουν:

Τρόπο, τόπο, ποσό , χρόνο , βεβαίωση , άρνηση , δισταγμό.

Γένος :αρσενικό θηλυκό ουδέτερο

Αριθμός :ενικός πληθυντικός

Πτωση:ονομαστικη γενική αιτιατική κλητική

ΑΥΤΑ ΚΥΡΙΩΣ ΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΡΘΡΑ.

Φωνη:ενεργητικη , παθητική

Χρόνος εν.,παρατ, αορ, παρ, υπερ, ?.

Πρόσωπο :Α Β Γ ενικό η Α Β Γ πληθυντικό

Από ποιο ρήμα προέρχεται :βάζουμε το ρήμα στο πρώτο πρόσωπο ενικού στον ενεστώτα.

ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΕΙΡΑ ΤΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

ΜΑΘΑΙΝΩ ΝΑ ΓΡΑΦΩ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Ορισμός:

Η περίληψη αποτελεί μια συνοπτική και περιεκτική αναδιατύπωση-απόδοση ενός αρχικού κειμένου. Είναι, με άλλα λόγια, μία τεχνική πύκνωσης του γραπτού λόγου.

Σκοπός διδασκαλίας της περίληψης:

α) η απόκτηση αφαιρετικής ικανότητας (σαφής διάκριση των αναγκαίων στοιχείων ενός κειμένου από τα περιττά)

β) η διεισδυτική και όχι η επιφανειακή μελέτη των κειμένων

Πορεία σύνταξης μιας περίληψης:

Α΄ ΦΑΣΗ : Προετοιμασία

Βήμα 1: Διαβάζουμε όλο το κείμενο μία φορά και προσπαθούμε να εντοπίσουμε την κυρίαρχη ιδέα του νοήματος, προσέχοντας παράλληλα τα εξής: τον τίτλο, τον συγγραφέα, την προέλευση του κειμένου καθώς και την πρώτη και τελευταία παράγραφο.

Προσοχή: Την κυρίαρχη ιδέα την αναζητούμε συνήθως στην πρώτη παράγραφο. Προσέχουμε πάντα τις πρώτες περιόδους κάθε παραγράφου, γιατί σε αυτές εμπεριέχονται οι κομβικές σκέψεις του συγγραφέα.

Βήμα 2: Στη δεύτερη ανάγνωση του κειμένου προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε την πορεία του παράγραφο προς παράγραφο, δηλαδή τη σειρά με την οποία παρατίθενται οι ιδέες, τα γεγονότα και να εξακριβώσουμε την βασική ιδέα του κεντρικού θέματος.

Βήμα 3: Εντοπίζουμε τα βασικά μέρη κάθε παραγράφου υπογραμμίζοντας λέξεις ή φράσεις κλειδιά. Ο σκοπός αυτής της ενέργειας είναι ο χωρισμός του κειμένου σε νοηματικές ενότητες και η τοποθέτηση πλαγιότιτλων* σε κάθε νοηματική ενότητα.

* Ο πλαγιότιτλος είναι απότοκος της πλήρους κατανόησης της παραγράφου ή της θεματικής ενότητας. Δεν πρέπει να υπερβαίνει τους δύο στίχους.

Η αναπαραγωγή του συνόλου των παραπάνω σημειώσεων και των πλαγιότιτλων δοσμένο σε συνεχή λόγο αποτελεί την περίληψη του κειμένου.

Β΄ ΦΑΣΗ : Σύνταξη της περίληψης:

Βήμα 1:Αναφέρουμε το νοηματικό κέντρο του κειμένου (τη βασική ιδέα του κεντρικού θέματος). Επίσης, μπορούμε να δηλώσουμε τον συγγραφέα καθώς και τον τίτλο του κειμένου.Αντιστοιχεί με τον πρόλογο της Έκθεσης.

Πχ: Ο συγγραφέας / αρθρογράφος του κειμένου αναφέρεται / παρουσιάζει / τονίζει ?.

Βήμα 2:Αμέσως μετά χρησιμοποιούμε μία συνδετική λέξη ή φράση προκειμένου να μεταβούμε από το προλογικό τμήμα του κειμένου στο κυρίως θέμα. Με την βοήθεια των πλαγιότιτλων αποδίδουμε το περιεχόμενο του κειμένου δίνοντας έμφαση στις ουσιώδεις πληροφορίες.

Βήμα 3:Το τελευταίο βήμα είναι ο μετασχηματισμός της τελευταίας νοηματικής ενότητας σε μια συνήθως περίοδο. Αντιστοιχεί με τον επίλογο της Έκθεσης.

Πχ: Κλείνοντας, ο συγγραφέας?..

Τεχνικές πύκνωσης του λόγου:

Αντικατάσταση των δευτερευουσών προτάσεων από μετοχές, προθετικά σύνολα.

Π.χ. (αν προσπαθήσουμε να να να? ? προσπαθώντας να ?., στην προσπάθειά μας να....)

Αντικατάσταση φράσεων με επιρρήματα.

Π.χ. ( ?.επιβλήθηκε με βιαιότητα.. ??βίαια..)

Αντικατάσταση των ερωτηματικών προτάσεων με προτάσεις κρίσεις.

Π.χ. (Ποιος θεωρεί ότι το πρόβλημα μπορεί να λυθεί με απλούς χειρισμούς; ? Το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με απλούς χειρισμούς)

Οι περιφράσεις μετασχηματίζονται σε μία λέξη.

Π.χ. ( καταβάλλει μόχθο ? μοχθεί)

Υποδείξεις για μια σωστή περίληψη

Η άρτια περίληψη πρέπει να αποτελείται από μια έως τρεις παραγράφους με ξεκάθαρη δομή : θεματική πρόταση (πρόλογος), λεπτομέρειες (κύριο θέμα), κατακλείδα (επίλογος).

Τις περισσότερες φορές είναι προτιμότερο να ακολουθούμε τη δομή / τη σειρά των παραγράφων του κειμένου. Μόνο όταν το τελευταίο έχει χαλαρή σύνδεση παραγράφων μπορούμε να παραβιάσουμε την αλληλουχία.

Η μεταφορά των ίδιων λέξεων ή φράσεων του πρωτότυπου κειμένου θεωρείται αρνητικό στοιχείο.

Η προσωπική τοποθέτηση σε ζητήματα που θίγει το κείμενο, η αξιολόγηση των απόψεων του συγγραφέα δεν αποτελούν περιεχόμενο μιας ορθής περίληψης.

Παραλείπονται τα παραδείγματα, οι ερωτήσεις, τα σχήματα λόγου, οι επεξηγήσεις, οι απαριθμήσεις εννοιών.

Τύποι περιλήψεων:

Εκτενής: κυρίαρχη έννοια + πλαγιότιτλοι παραγράφων + σημαντικές λεπτομέρειες

Συνοπτική: κυρίαρχη έννοια + πλαγιότιτλοι παραγράφων

Σύντομη: κυρίαρχη έννοια + πλαγιότιτλοι θεματικών ενοτήτων

ΕΥΘΥΣ ΚΑΙ ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

Ο λόγος κατά τον οποίο ακούμε ή διαβάζουμε τα λόγια κάποιου προσώπου έτσι ακριβώς όπως τα είπε λέγεται ευθύς λόγος.

Στον ευθύ λόγο τα λόγια του προσώπου που μιλάει τα βάζουμε μέσα σε εισαγωγικά ή βάζουμε μπροστά από τα λόγια του μια παύλα.

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ο λόγος κατά τον οποίο ακούμε ή διαβάζουμε τα λόγια κάποιου προσώπου όχι ακριβώς όπως τα είπε αλλά όπως μας τα μεταφέρει ένα άλλο πρόσωπο λέγεται πλάγιος λόγος.

Στον πλάγιο λόγο δε βάζουμε εισαγωγικά ή παύλες.

ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΥΘΥ ΛΟΓΟ ΣΕ ΠΛΑΓΙΟ

Όταν μετατρέπουμε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο, κάνουμε κι ορισμένες αλλαγές σχετικά με :

Τα πρόσωπα που μιλούν, τα οποία πρέπει να το δηλώνουμε είτε με το όνομά τους ή με κάποια αντωνυμία.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

- Πότε θα φύγεις;

- Αύριο θα φύγω.

Η Μαρία ρώτησε το Νίκο πότε θα φύγει κι εκείνος απάντησε πώς θα φύγει αύριο.

Τους συνδέσμους (ότι, πως, να, αν κ.α.), που πολλές φορές είναι απαραίτητο να τους προσθέσουμε για να συνδεθούν οι προτάσεις μεταξύ τους.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

«Φύγε αμέσως» του φώναξε.

«Θα φύγω όποτε θέλω» της είπε.

Του φώναξε να φύγει αμέσως κι εκείνος της είπε πως θα έφευγε όποτε ήθελε.

Τα πρόσωπα των ρημάτων(που συνήθως μπαίνουν στο τρίτο πρόσωπο) και τις αντωνυμίες.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

- Θα έρθεις μαζί μου;

- Δεν ξέρω ακόμα.

Τον ρώτησε αν θα έρθει μαζί της και εκείνος απάντησε πως δεν ήξερε ακόμη.

Προσθέτουμε τα ρήματα που χρειάζονται, αν δε μας δίνονται, για να εισάγουμε τον πλάγιο λόγο. Τα ρήματα που χρησιμοποιούμε συνήθως είναι τα λέω, υποστηρίζω, ρωτώ, απαντώ, παρακαλώ, ζητώ κά.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
«Εγώ δε θέλω να έρθω».	Είπε ότι αυτή δε θέλει να έρθει.

Όταν μετατρέπουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο, μπορεί να υπάρξουν αλλαγές και στους χρόνους των ρημάτων, ανάλογα με το τι θέλει να πει κάθε φορά ο ομιλητής.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

«Πού πας;» με ρώτησε.

Με ρώτησε πού πάω. Ή Με ρώτησε πού πήγαινα.

Η παράγραφος

Η έκθεση ( Σκέφτομαι και Γράφω ) αποτελείται από παραγράφους, κατάλληλα τοποθετημένες και συνδεμένες μεταξύ τους, ώστε να δίνουν ένα πλήρες νόημα.

Η παράγραφος αναφέρεται σε μια κύρια ιδέα, έχει δηλαδή ένα θέμα.

Η παράγραφος είναι το δομικό υλικό που θα χρησιμοποιήσουμε για την ανάπτυξη της έκθεσης. Πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουμε τη δομή και τους τρόπους ανάπτυξης μιας παραγράφου.

Η δομή της παραγράφου.

Η παράγραφος αποτελείται από τρία μέρη:

α) τη θεματική περίοδο, β) τις λεπτομέρειες και γ) την κατακλείδα.

α. θεματική περίοδος.

Βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου και εκφράζει με σαφήνεια και συντομία το θέμα που θα αναπτύξουμε στη συγκεκριμένη παράγραφο. Η θεματική περίοδος μας δίνει τη θέση του συγγραφέα απέναντι στο θέμα της παραγράφου.

β. Λεπτομέρειες

Εδώ κάνουμε την ανάπτυξη ή την ανάλυση της θεματικής περιόδου. Δίνουμε τις λεπτομέρειες, τις πληροφορίες γύρω από το θέμα της παραγράφου. Η ανάπτυξη καθορίζεται από τη θεματική περίοδο. Αν, δηλαδή, στη θεματική περίοδο ζητείται μια αφήγηση, στις λεπτομέρειες θα αφηγηθούμε. Αν ζητείται περιγραφή, θα περιγράψουμε. Συνήθως στην αφήγηση παρεμβάλλεται περιγραφή και στην περιγραφή αφήγηση.

Στις λεπτομέρειες χρησιμοποιούμε παραδείγματα, κάνουμε συγκρίσεις, δίνουμε αποτελέσματα. Εκθέτουμε γνώσεις, εμπειρίες, ιδέες, συναισθήματα. Παρουσιάζουμε επεισόδια της καθημερινής ζωής. Κάθε σκέψη πρέπει να τοποθετείται στην κατάλληλη θέση, ώστε να υπάρχει λογική αλληλουχία και ομαλή μετάβαση από το προηγούμενο στο επόμενο.

γ. Κατακλείδα

Είναι η πρόταση με την οποία κλείνει η παράγραφος. Δεν είναι πάντοτε απαραίτητη (είναι, δηλαδή, προαιρετική). Συνοψίζει όσα προαναφέρθηκαν. Διατυπώνει κάποιο συμπέρασμα ή ευχή.

Η παράγραφος είναι μια μικρογραφία έκθεσης. Η θεματική περίοδος αντιστοιχεί με τον πρόλογο, οι λεπτομέρειες αντιστοιχούν με το κύριο θέμα και η κατακλείδα αντιστοιχεί με τον επίλογο.

Η διαφορά τους είναι ότι στην παράγραφο αναπτύσσεται μια μόνο ιδέα, ενώ μια έκθεση περιλαμβάνει πολλές παραγράφους, όπου αναπτύσσονται περισσότερες από μία ιδέες.

Ο μαθητής, για να μπορεί να γράψει σωστά ένα θέμα, πρέπει πρώτα να μάθει πώς γράφεται μια παράγραφος.

Η Ώρα

Τάξεις

Ημερολόγιο

Πρόσφατα άρθρα

Καιρός

Γλώσσα

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΙΕΛ)

Ύλη Γραμματικής της Δ΄τάξης που διδάσκεται στο β.μ. - Ταξινόμηση κατά γραμματικό κεφάλαιο και κατά ενότητες του β.μ.

Η δομή της παραγράφου.

Επιμέλεια: Μαλούτας Βασίλειος

Σύνδεση διαχειριστή

Στοιχεία Επικοινωνίας

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι